100% dành cho người mới: Cách đọc 𝘁𝗼𝗸𝗲𝗻𝗼𝗺𝗶𝗰𝘀 đơn giản nhất từ trước tới giờ 😄
Bookmark để không bị lạc mất bài nhé!
Mình làm content writer tham gia thị trường cuối 2020 bằng cách bán mình cho tư bản & làm việc cho nhiều dự án trong và ngoài nước, được tiếp xúc với nhiều mô hình token khác nhau.
Do đó, mình biết một điều khá chắc chắn 👇
"Dù dự án lớn đến đâu và tham vọng ra sao, các quy tắc cơ bản để xây dựng một mô hình token bền vững là như nhau"
/1. Token Utility
Điều đầu tiên giúp nhà đầu tư đánh giá tiềm năng cung cầu của token trong tương lai. Hầu hết các token đều có cả:
+ Các cơ chế tăng cầu (demand):
Đầu tư, đầu cơ ($BTC)
Thanh toán phí gas ($ETH)
Staking ($NEAR)
Giảm phí ($BNB)
Các yếu tố tăng lợi nhuận trong ứng dụng ($GMX)
Quản trị ($AAVE)
+ Các cơ chế tăng cung (supply):
Staking ($NEAR)
Farming ($CAKE)
Chương trình incentive ($DYDX)
Airdrop ($ARB)
Staking là dao hai lưỡi - đồng thời tăng cung và tăng cầu.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều dự án sử dụng cơ chế staking thu hút real yield ($GMX) => Lãi suất được trả từ doanh thu của ứng dụng (ví dụ: phí).
👤 Tăng cầu, giảm cung
🔴 REG FLAG khi đọc token utility đây:
🔻 Thiếu cơ chế tăng demand hoặc thời gian chờ quá lâu để phát hành đc các cơ chế này;
🔻 Staking hoặc farming có mức lạm phát cao;
🔻 Use case vô lý và không cần thiết.
/2 Token Distribution + Cliffs & Vestings
Hai yếu tố này thường được xem xét cùng nhau.
Thường có 6 mục bao gồm:
+ Team & Advisor
+ Token Sales (Private + Public)
+ Airdrop
+ Incentive
+ Ecosystem/Foundation
+ Marketing
*không có quy chuẩn cho việc đặt tên & tỉ lệ phân chia cho các danh mục này.
🟢GREEN FLAG:
✅ Private sale vesting ≤ Vesting của đội ngũ
✅ Public sale vesting ≤ Private sale vesting
✅ Airdrop được mở khóa hoặc có % allocation (<20% từ circulating supply)
✅ Các token eco/Quỹ đền bù được mở khóa (high % allocation → dump risk)
Với các mục được unlock trước, quan trọng nhất là đánh giá tỷ lệ % của chúng trong circulating supply ≠ total supply.
Ví dụ cho dễ hiểu hơn nè:
Các token airdrop thường được bán ngay và luôn, nếu tỷ lệ % của token airdrop này lớn => bán tháo đồng loạt.
Thêm 1 cái note: nên chú ý đến khía cạnh tập trung của việc phân phối token.
Nếu >50% số lượng token được kiểm soát bởi một nhóm duy nhất HOẶC được phân phối cho các nhóm do đội ngũ kiểm soát mà không có vesting (marketing+eco) => dấu hiệu xấu nha !!!
/4 Tỷ lệ lạm phát
95% token có tỷ lệ lạm phát tại một thời điểm nào đó, dù cho có cơ chế burn token hoặc giới hạn về số lượng.
Khi token được tạo ra do staking, số lượng token lưu hành tăng => lạm phát.
Muốn biết tỷ lệ lạm phát có thích hợp hay không, hãy thử so sánh nó với tỷ suất tăng trưởng của dự án.
Vd: hiện có 1 triệu token lưu hành. Trong một năm, sẽ có 6 triệu token → lạm phát 600%. Để bù đắp cho điều này, dự án phải tăng trưởng ít nhất 6 lần
Một số dự án công khai tỷ lệ lạm phát hàng năm, đây là một trong những dấu hiệu cho thấy mô hình token khá minh bạch. Nếu không có thông tin này, mình sẽ phải tự tính toán bằng cách phân tích biểu đồ cumulative supply
/5 Valuation
Làm thế nào để hiểu xem giá bán token có hợp lý không?
Đáp án: định giá dự án hoặc vốn hóa thị trường (dự kiến)
Valuation = giá x tổng cung
Sau khi có được con số, hãy so sánh tính hợp lý của định giá với các dự án khác.
Ví dụ: Bạn đang nghiên cứu một order book DEX mới trên Avalanche
Trên Solana là Serum - vốn hóa thị trường là $61M.
TVL của Avalanche hiện gấp 2,5 lần so với Solana
=> dex mới = Serum & mcap của nó sẽ là $150M
Sau đó, phân tích hiệu suất hiện tại của sàn giao dịch, lộ trình phát triển, đối tác + private investor, và quyết định định giá hợp lý cho thị trường hiện tại.
Ví dụ, nếu dự án trên được định giá là $100M và không có sản phẩm thực tế, điều đó không tốt.
Những gợi ý trên sẽ giúp bạn hiểu xem mô hình token của một dự án có bền vững hay không, có tiềm năng scam túi tiền của bạn hay không :>
Có nhiều cách phức tạp hơn để định giá chuyên sâu tokenomics, các mục được liệt kê ở trên là basic nhất và mình cũng tham khảo thêm từ nhiều người khác nhau để rút ra á.
Hy vọng hữu ích với mọi người.
Đừng quên FOLLOW và RT nhé!
twitter.com/Haleyhuang21/status/1672934064289087492